Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulu Önderi Mustafa Kemal Atatürk pek çok Türk için ayrı önem taşır. Bugün Ulu Önder Mustafa Kemal’in naaşının olduğu Anıtkabir’in yapılışındaki sayısal gizemler nelerdir?
Mimarisi bir yarışma ile belli olan Anıtkabir’in inşası 4 bölümden oluşmaktadır. Ankara’nın Çankaya ilçesinde bulunan Anıtkabir Rasattepe bölgesine yapılmıştır. İnşaat öncesi bölgede bulunan M.Ö. 12.yy. uygarlığı Friglere ait buluntular çıkarılmış ve Ankara Medeniyetler müzesine konmuştur.
Anıtkabir’i kim yaptı sorusunu aslında mimarinin belirlenmesi için oluşturulan bir yarışma cevaplamaktadır. Yarışmaya katılan 49 mimari eserden 25.numaralı Prof. Emin Onat ve Doç. Orhan Arda yarışmayı kazanarak inşası 9 yıl,4 adımda bitecek olan projeye başlanılmıştır.
BİRİNCİ KISIM
Anıtkabir’e yürünen Aslanlı Yolun istinat duvarının yapılmasına Ekim 1944’de başlanmış ve 1945’de sonlanmıştır.
İKİNCİ KISIM
Yaklaşık 5 yıl süren ikinci kısmın inşaatında mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binalar inşa edilmiştir. Mozolenin temel kazısı ve izolasyon süreci iki yılı bulmuş, çöküntülere engel olacak şekilde 11 metre yüksekliğe sahip betonarme temel sisteminin demir montajı bitiş aşamasına getirilmiştir. Aynı zamanda bu 5 yıllık sürede giriş kuleleri, yol düzeninin önemli bir bölümü, fidanlık tesisi, ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sistemi büyük ölçüde bitirilmiştir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
1950 yılında nihayete eren 3. kısım inşaatında Aslanlı Yol, anıta çıkan yollar, lahit taşının yerleştirilmesi, mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının yapılması ve tesisat işleri sonlandırılmıştır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
20 Kasım 1950’de başlanılan dördüncü ve son kısım çalışmaları şeref holü döşemesi, şeref holü çevresi, taş profilleri ve saçak süslemeleri ile tonozlar alt döşemelerinin tamamlanmasıyla 1 Eylül 1953’te sonlanmıştır.
Anıt Mezar İçin Rasattepe’nin Seçilmesinde Etkili Olan Faktör
Anıtkabir’in yapılacağı yeri seçmek de tıpkı yapımı sırasındaki gibi özel anlam taşımaktadır. Anıtkabir için en uygun yeri Rasattepe olarak gören ve bunu ilk kez öneren Milletvekili Mithat Aydın’ın burayı tavsiye etmesinin nedenlerinden biri de Mustafa Kemal’in Ankara’ da yaşadığı yıllarda bir gün tepeyi gezmek için geldiğinde yanındakilere ‘‘Burası ne kadar güzel bir anıt yeridir’ şeklinde bir cümle sarf etmesidir.
Anıtkabir’in İnşasındaki 8 Sayısal Sır
1- Anıtkabir’in bulunduğu büyük alana girmek için 4 metre uzunluğundaki 26 adet basamaktan oluşan ve 14, 12 basamak olarak ikiye bölünen merdivenleri aşmanız gerekmektedir. İlk girişte 26 basamağın olması bizleri sembolik olarak 26 Ağustos Büyük Taarruz ’un tarihine götürmektedir. Bu 26 basamaklık merdiveni aştıktan sonraki 5 basamaklık son merdiven ise Yunan ordusunun Türk ordusu tarafından bozguna uğratıldığı 26 Ağustos’tan sonraki 5 güne işaret eder. Bu merdiven ayrıntılarından sonra yükseklik olan 4 metre ve basamak sayısı olan 26’yı çarptığımızda Atatürk’ün önem verdiği ve ilgi alanı olan Maya takviminde sıkça rastlanılan sayı olan 104 sayısını vermesi ve bunun 1 asır anlamına gelmesi de mimaride gizlenen bir sır olarak görülmektedir.
2- Anıtkabir’in girişi olarak sayılan Aslanlı Yol 262 metredir. Koridorun sağında ve solunda toplam 24 aslan heykeli bulunmakta ve bu heykellerin her birinin 24 Oğuz boyunu temsil etmektedir. Yoldaki taşlar asimetrik olarak yerleştirilmiş, aralıkları beşer santimetre olarak düzenlenmiştir. Bunun nedeni ise Ata’nın huzuruna çıkacak herkesin başını önüne eğmesini sağlamaktır.
3- Tören meydanı olarak adlandırılan alan konum açısından TBMM ve Ankara Kalesinin kesiştiği bölgeye denk gelmektedir. TBMM binasının mozoleye uzaklığı 1920 metre olup bu sayı bizleri Cumhuriyetin kuruluş yılı olan 1920 yılına götürmektedir.
4- Mozolenin büyük sütunları 19,44 metre yüksekliğe sahiptir bu da Anıtkabir’in inşasının temelinin atıldığı yıl olan 1944 yılına işarettir.
5- Anıtkabir’de bulunan bayrak direğinin uzunluğu ise Atatürk’ün boyu olan 1.73 sayısı ile mozole taşlarının yüksekliği olan 19.44 sayısının çarpımı sonucu elde edilen 33,6 sayısı ile belirlenmiştir.
6- Sütunlu mozoleye ulaşmak için tören meydanından 42 basamaklık bir merdiven çıkılmalıdır bu basamak sayısı Atatürk’ün cumhuriyeti ilan ettiği zamanki yaşına işaret eder.
7- Mozole yapıtının uzun kenarı 72 metre, kısa kenarı ise 52 metre uzunluğa sahip olup toplamda 3.744 m²’lik alanı kaplamaktadır. Tekrar Maya takvimine bakıldığı zaman takvimde 1 yılın 365 gün olarak hesaplanmış olması ve gün sayısı olan 365 ile mozolenin alanı olan 3.744 sayısının çarpılması bize 1.366.560 sayısını verir. Bu sayı bizi Maya takvimine göre güneşin kendi etrafında 3.744 yılda ya da 1.366.560 günde dönmesini tamamladığı sayılara götürür.
8- Şeref salonunun diğer ölçülerini dikkatli incelersek salonun bir kenarının 32 metre diğer kenarının ise 60 metre toplamda 1920 m² alanı kapladığı görülmektedir. Bu sonuç ise tekrar cumhuriyetin kuruluşu olan 1920 yılını temsil eder.
Anıtkabir’in projesinin çizilmesi ve inşa edilmeye başlanması ile hemen hemen inşasının bitirildiği 1940 – 1950 yılları, Türk mimarlığı için II. Ulusal Mimarlık Dönemi olarak bilinmektedir. Dönemin eserlerine bakıldığında anıtsal yönleri ağır basan, kesme taş malzemenin kullanıldığı, simetrik açıdan önem taşıyan yapılar görülür. Anıtkabir dönemin özelliklerini birebir taşımakla birlikte Selçuklu ve Osmanlı mimari özelliklerini de yansıtmaktadır. Dış cephelerde, özellikle duvarların çatı ile birleşim noktalarında kuleleri dört bir yandan saran Selçuklu taş işçiliğinin testere dişi olarak adlandırdığı bordürler bulunmaktadır. Mehmetçik Kulesi ve Müze Müdürlüğü binasında kullanılan çarkıfelek ve rozet isimli taş süslemeler de Osmanlı- Selçuklu sanatından izler taşımaktadır. Bu da Türk tarihi mimarisinin modern dönemde dahi kullanıldığının ve önemini yitirmediğinin göstergesidir.
Vefatının üzerinden 85 yıl geçmesine rağmen hala aynı sevgi, özlem ve saygıyla anılan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün kabri her yıl milyonlarca insan tarafından ziyaret edilir.
Yazar: Türkü Melisa Yalman
Editör: Çise AK
